Γεωθερμική ενέργεια: της γης το χρυσάφι

Ιστορική αναδρομή

Η γεωθερμική ενέργεια και τα θερμά νερά ήταν γνωστά στην αρχαία Ελλάδα. Οι θερμές πηγές θεωρούνταν στην αρχαιότητα ότι είχαν θεραπευτικές ιδιότητες και γι' αυτό τα Ασκληπιεία και άλλοι ιεροί χώροι (π.χ. ναοί) βρίσκονταν κοντά σ' αυτές.

Αυτό άλλωστε διαπιστώνεται τόσο από τα πρώτα κείμενα της αρχαίας Ελλάδας (Ομηρικά έπη) όσο και από μεταγενέστερα κείμενα των Ηρόδοτου, Πλούταρχου, Παυσανία, Αριστοτέλη, Αθήναιου, Στράβωνα κ.ά. Ο ημίθεος Ηρακλής συνδέθηκε και με τα θερμά λουτρά και πολλές θερμές πηγές λέγονταν "Θέρμες του Ηρακλή".

Σημαντικές είναι οι αναφορές του Ιπποκράτη (460-375 π.Χ.) για τις ευεργετικές επιδράσεις των θερμών νερών. Υπάρχουν πολλές παραστάσεις, κυρίως σε αγγεία, που συνδέουν τις θερμές πηγές με τη χρήση του νερού για ιαματικούς σκοπούς, ακόμη και για θρησκευτικούς. Η χρήση των φυσικών θερμών ρευστών ήταν γνωστή και στους αρχαίους ανατολικούς λαούς, στην Κίνα και την Ιαπωνία, με πληθώρα μαρτυριών στη μυθολογία και την ιστορία τους, καθώς και στους παλαιούς γηγενείς κατοίκους της Αμερικής πριν από χιλιάδες χρόνια. Οι Ετρούσκοι και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τα θερμά νερά όχι μόνο για ιαματικούς σκοπούς αλλά και για τη θέρμανση οικιών. Ο Γαληνός (2ος αι. μ.Χ.), εκτός από τις συχνές αναφορές στα έργα του για την ευεργετική αξία των θερμών λουτρών, προσέφερε και φρούτα εκτός εποχής στους καλεσμένους του, τα οποία παρήγαγε προφανώς σε κάποια στοιχειώδη θερμοκήπια.

Όσον αφορά το εξωτερικό οι θερμές πηγές νερού χρησιμοποιούνταν για λουτρά από αρχαιοτάτους χρόνους. Το παλαιότερο γνωστό -αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος- Spa που έχει βρεθεί είναι η πέτρινη πισίνα στο βουνό Lisan της Κίνας που χτίστηκε κατά τη δυναστεία Qin τον 3ο αιώνα π.Χ., στο ίδιο σημείο που χτίστηκε αργότερα το παλάτι Huaqing Chi. 

Σήμερα, η ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος είναι πιο άμεση και επιτακτική από ποτέ. Γεγονός που με τη σειρά του γεννά την ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας, όχι μόνο σε συνολικό αλλά και σε ατομικό επίπεδο.Σε αυτό το πλαίσιο, η εξέλιξη της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση των τιμών των συμβατικών καυσίμων, καθιστούν τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών

Η ευρύτατη τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια το τμήμα Γεωθερμίας του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αναλαμβάνοντας σπουδαίες πρωτοβουλίες και συντονίζοντας με επιτυχία μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα, θα μπορούσε να αποτελέσει τη «μαγιά» για τη σωστή και έγκαιρη αξιοποίηση του ανεξάντλητου θερμικού φορτίου της Γης και στη χώρα μας, προσφέροντας σ αυτούς τους δύσκολους καιρούς σημαντικότατη εξοικονόμηση ενέργειας και κόστους.

Γεωθερμία ή Γεωθερμική ενέργεια ονομάζουμε τη φυσική θερμική ενέργεια της Γης που διαρρέει από το θερμό εσωτερικό του πλανήτη προς την επιφάνεια. Η ιδέα προήλθε από την ανάβλυση μεγάλης ή απλώς θερμού αέρα (τα ονομαζόμενα γεωθερμικά ρευστά ) σε πολλές περιοχές της γης ποσότητας θερμού νερού ή και ατμών. Η ενέργεια των γεωθερμικών ρευστών λέγεται γεωθερμική ενέργεια

 Η μετάδοση θερμότητας πραγματοποιείται με δύο τρόπους:

1.      Με αγωγή από το εσωτερικό προς την επιφάνεια με ρυθμό 0,04 - 0,06 W/m2

2.       Με ρεύματα μεταφοράς, που περιορίζονται όμως στις ζώνες κοντά στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών, λόγω ηφαιστειακών και υδροθερμικών φαινομένων.

Μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο έχει η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας για την κάλυψη αναγκών του, καθώς είναι μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ανάλογα με το θερμοκρασιακό της επίπεδο μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις.

H Υψηλής Ενθαλπίας (>150 °C) χρησιμοποιείται συνήθως για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η ισχύς τέτοιων εγκαταστάσεων το 1979 ήταν 1.916 ΜW με παραγόμενη ενέργεια 12×106 kWh/yr.

Η Μέσης Ενθαλπίας (80 έως 150 °C) που χρησιμοποιείται για θέρμανση ή και ξήρανση ξυλείας και αγροτικών προϊόντων καθώς και μερικές φορές και για την παραγωγή ηλεκτρισμού (π.χ. με κλειστό κύκλωμα φρέον που έχει χαμηλό σημείο ζέσεως).

Η Χαμηλής Ενθαλπίας (25 έως 80 °C) Οταν η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη, η γεωθερμική ενέργεια αξιοποιείται για τη θέρμανση κατοικιών και άλλων κτιρίων ή κτιριακών εγκαταστάσεων, θερμοκηπίων, κτηνοτροφικών μονάδων, ιχθυοκαλλιεργειών κ.λπ.